CRITICAL / ELEŞTİREL

Neye inanacağına ya da ne yapacağına karar vermeye odaklı reflektif düşünmedir veya bizi başkaları tarafından kandırılmaya ya da kendini kandırmaya karşı koruyan düşünmedir.

Eleştirel düşünme, sürekli bir olumsuzlama değildir. Olan şeyi kritik etme anlamına gelir.

Lipman eleştirel düşünceyi şu şekilde örnekler; bir sanat eleştirmeninin bir sanat eserini yorumlaması ya da bir arkadaşınızın hazırladığı bir yazıyı kontrol etmeniz için size verdiğindeki bakış açınız… Daha iyisi nasıl olurdu?

Sahip olduğumuz bilgileri eleştirmeden saklamanın ne kadar tehlikeli olduğunun farkına vardık.

Sonuç olarak, eğitimde eleştirel düşünmeye doğru bir dönüş oldu. (LIPMAN)

CREATIVE / YARATICI

Felsefi düşüncede eleştirel bakış açısının ardından gelmesi gereken aşamadır. Felsefe, olanı problemleştirerek sorgulamaya başlar. Eleştirdiği düşünceyi gerekçeleri ile ortaya koyar. Eleştirdiği herhangi bir şeyin yerine yeni bir şey koymak, felsefi düşüncenin temel prensibidir.

Gerekçe gösterip, yerine yeni bir şey koyamıyorsak bir paradigma savunucusundan farkımız kalmaz.

Bağlantıları görme, örnek bulma, koşullu düşünebilme (şöyle olsaydı…) yeteneği ile ilişkilidir.

Yaratıcılık ne kadar yeni fikrin geliştirildiği ne kadar olasılık, seçenek ve seçimin üretildiği ile ilgili bir konudur.

Sokrates, başkalarının kendi adına düşünmelerine izin vererek kendi yaratıcılıklarına ihanet edenleri şiddetle eleştirir. Kendimiz için düşünmeli ve diğer insanların kendileri için düşünmelerine yardımcı olmalıyız.

COLLOBORATIVE / BİRLİKTE ÇALIŞAN

Topluluk içinde fikirlerimizi dile getirirken, çevremizdekilerin düşüncelerini hiçe sayıp sadece kendi düşüncemize odaklanmamız grubu bir yere taşımaz. Felsefe topluluğu içinde tartışırken birbirimizin düşüncelerinde katıldığımız ve katılmadığımız noktaları gerekçeleri ile dile getirir bu düşünceler yerine kendi düşüncemizi savunuruz.

P4C, felsefe topluluğu içinde yapılan bu tartışma ve iş birliğinin bir alışkanlık kazanmasını ister. Birlikte çalışabilme alışkanlığını gündelik yaşamda ya da iş hayatında da uygulayan bireylerden oluşan bir toplum hedefler.    

CARING THINKING / ÖZEN GÖSTEREN

Özenli düşünmenin iki anlamı vardır.

Biri, kendi düşüncemizin konusu olan şey hakkında istekle düşünmek, diğeri topluluktaki kişinin düşünme tarzıyla ilgilenmek anlamına gelir.

Önemseme olmadan, düşünme bir değer bileşeninden yoksundur. Tartışma sırasında hem kendi düşüncelerimiz üzerinde özenle derinleşiriz hem de topluluk üyesi arkadaşımızın düşüncelerini anlamaya çalışır, geliştirmek için çaba sarf ederiz.